بسم الله الرحمن الرحیم هست صلای سر خوان کریم فیض کرم خوان سخن ساز کرد پرده ز دستان کهن باز کرد بانگ صریر از قلم سحرکار خاست که: بسم‌الله دستی بیار! مائده‌ای تازه برون آمده‌ست چاشنی‌ای گیر! که چون آمده‌ست ور نچشی، نکهت آن بس تو را بوی خوشش طعمهٔ جان بس تو را آنچه نگارد ز پی این رقم بر سر هر نامه دبیر... »
ای صفت خاص تو واجب به ذات! بسته به تو سلسلهٔ ممکنات! کون و مکان شاهد جود تواند حجت اثبات وجود تواند دایرهٔ چرخ مدار از تو یافت مرحلهٔ خاک قرار از تو بافت عرصهٔ گیتی که بود باغ‌سان تربیت لطف تواش باغبان بلبل آن، طبع سخن پروران در چمن نطق، زبان آوران اینهمه آثار، که نادر نماست بر صفت هستی قادر گواست ر... »
پیشترین نغمهٔ باغ سخن هست نسیم چمن‌آرای «کن» هست سخن پرده کش رازها زنده کن مردهٔ آوازها نغمهٔ خنیاگر دستان‌سرای مرده بود بی‌سخن جانفزای چون به سخن باز شود ساز او جان به حریفان دهد آواز او مطرب خوش لهجهٔ آن در نواست گنبد فیروزه از آن پر صداست خیز و به گلزار درون آ، یکی! نرگس بینا بگشا اندکی! از پی گو... »
بود یکی شاه که در ملک و مال عهد وزیری چو رسیدی به سال دست قلمساش جدا ساختی چون قلم از بند برانداختی هر که گرفتی ز هوا دست او پایهٔ اقبال شدی پست او دست وزارت به وی آراستی جان حسود از حسدش کاستی روزی ازین قاعدهٔ ناپسند ساخت جدا دست وزیری ز بند دست بریده به هوا برفکند تاش بگیرند، صلا در فکند چشم خرد ک... »
شاهد خلوتگه غیب از نخست بود پی جلوه کمر کرده چست آینهٔ غیب‌نما پیش داشت جلوه‌نمائی همه با خویش داشت ناظر و منظور همو بود و بس ! غیر وی این عرصه نپیمود کس جمله یکی بود و دوئی هیچ نه دعوی مائی و توئی هیچ نه بود قلم رسته ز زخم تراش لوح هم آسوده ز رنج خراش عرش، قدم بر سر کرسی نداشت عقل، سر نادره‌پرسی ند... »
رونق ایام جوانی‌ست عشق مایهٔ کام دو جهانی‌ست عشق میل تحرک به فلک عشق داد ذوق تجرد به ملک عشق داد چون گل جان بوی تعشق گرفت با گل تن رنگ تعلق گرفت رابطهٔ جان و تن ما ازوست مردن ما، زیستن ما، ازوست مه که به شب نوردهی یافته پرتوی از مهر بر او تافته خاک ز گردون نشود تابناک تا اثر مهر نیفتد به خاک زندگی د... »
قافیه‌سنجان چو در دل زنند در به رخ تیره‌دلان گل زنند روی چو در قافیه‌سنجی کنند پشت برین دیر سپنجی کنند تن بگذارند و همه جان شوند کوه ببرند و پی کان شوند گوهر این کان همه یک‌رنگ نیست لؤلؤ عمان همه هم‌سنگ نیست گوهر و لعل از دل کان می‌طلب! هر چه بیابی به از آن می‌طلب! هر که به خس کرد قناعت، خسی است به... »
زنده‌دلی از صف افسردگان رفت به همسایگی مردگان پشت ملالت به عمارات کرد روی ارادت به مزارات کرد حرف فنا خواند ز هر لوح خاک روح بقا جست ز هر روح پاک گشتی ازین سگ‌منشان، تیزتگ همچو تک آهوی وحشی ز سگ کارشناسی پی تفتیش حال کرد از او بر سر راهی سؤال کاینهمه از زنده رمیدن چراست؟ رخت سوی مرده کشیدن چراست؟ گف... »
یوسف کنعان چو به مصر آرمید صیت وی از مصر به کنعان رسید بود در آن غمکده یک دوستش پر شدهٔ مغز وفا پوستش ره به سوی مهر جمالش سپرد آینه‌ای بهر ره آورد برد یوسف از او کرد نهانی سؤال کای شده محرم به حریم وصال! در طلبم رنج سفر برده‌ای زین سفرم تحفه چه آورده‌ای؟ گفت: «به هر سو نظر انداختم هیچ متاعی چو تو نش... »
زاغی از آنجا که فراغی گزید رخت خود از باغ به راغی کشید زنگ زدود آینهٔ باغ را خال سیه گشت رخ راغ را دید یکی عرصه به دامان کوه عرضه‌ده مخزن پنهان کوه سبزه و لاله چو لب مهوشان داده ز فیروزه و لعلش نشان نادره کبکی به جمال تمام شاهد آن روضهٔ فیروزه‌فام فاخته‌گون جامه به بر کرده تنگ دوخته بر سدره سجاف دور... »
شیر خدا شاه ولایت علی صیقلی شرک خفی و جلی روز احد چون صف هیجا گرفت تیر مخالف به تنش جا گرفت غنچهٔ پیکان به گل او نهفت صد گل راحت ز گل او شکفت روی عبادت سوی مهراب کرد پشت به درد سر اصحاب کرد خنجر الماس چو بفراختند چاک بر آن چون گل‌اش انداختند غرقه به خون غنچهٔ زنگارگون آمد از آن گلبن احسان برون گل گل... »
نقش شفانامهٔ عیسی‌ست این یا رقم خامهٔ مانی‌ست این غنچه‌ای از گلبن ناز آمده؟ یا گلی از گلشن راز آمده؟ صبح طرب مطلع انوار اوست جیب ادب مخزن اسرار اوست نظم کلامش نه به غایت بلند، تا نشود هر کس از آن بهره‌مند سر معانی‌ش نه ز آنسان دقیق، که‌ش نتوان یافت به فکر عمیق لفظ خوش و معنی ظاهر در آن آب زلال است و... »
ای به زبان نکته گذار آمده! وی به سخن نادره‌کار آمده نقطهٔ نطق است تو را بر زبان گشته از آن نقطه زبان‌ات زیان گر کنی آن نقطه ازین حرف حک بر خط حکم تو نهد سر ملک هر که درین گنبد نیلوفری افکند آوازهٔ نیکوفری نیکوئی فر وی از خامشی‌ست خامشی‌اش تیغ جهالت‌کشی ست گفتن بسیار نه از نغزی است ولولهٔ طبل، ز بی‌م... »
نقش سراپردهٔ شاهی‌ست حسن لمعهٔ خورشید الهی‌ست حسن حسن که در پردهٔ آب و گل است تازه کن عهد قدیم دل است ای که چو شکل خوشت آراستند فتنهٔ ارباب نظر خواستند قد تو سروی‌ست بهشتی‌چمن روی تو شمعی‌ست بهشت‌انجمن صورت موزون تو نظم جمال مطلع آن، جبههٔ فرخنده فال جبهه‌ات از نور چو مطلع نوشت ابرویت از نور دو مصرع... »
روز بهان فارس میدان عشق فارسیان را شه ایوان عشق پیش در پرده‌سرائی رسید از پس آن پرده‌نوائی شنید کز سر مهر و شفقت مادری گفت به خورشید لقا دختری کای به جمال از همه خوبان فزون! پای منه هردم از ایوان برون! ترسم از افزونی دیدار تو کم شود اندوه خریدار تو نرخ متاعی که فراوان بود گر به مثل جان بود، ارزان بو... »
بسته به صد مهر بر اطراف شط عقد محبت کشفی با دو بط شد به فراغت ز غم روزگار قاعدهٔ صحبتشان استوار روزی از آنجا که فلک راست خوی گشت ز بی‌مهریشان کینه‌جوی طبع بطان از لب دریا گرفت رای سفر در دلشان جان گرفت کرد کشف ناله که :«ای همدمان! وز الم فرقت من بی‌غمان! خو به کرم‌های شما کرده‌ام قوت ز غم‌های شما خو... »
ای به سرت افسر فرماندهی! افسرت از گوهر احسان تهی! زیور سر افسر از آن گوهرست خالی از آن مایهٔ دردسرست کرده میان تو مرصع کمر مهره و مار آمده با یکدگر لیک نه آن مهره که روز شمار نفع رساند به تو ز آسیب مار تخت زرت آتش و، گوهر در او هست درخشنده چو اخگر در او شعله به جان در زده آن آتشت لیک ز بس بیخودی آید... »
هست یکی نیمهٔ عمر تو روز نیمهٔ دیگر شب انجم فروز روز و شب عمر تو با صد شتاب می‌گذرد، آن به خود و این به خواب روز پی خور سگ دیوانه‌ای خفته به شب مردهٔ کاشانه‌ای روز چنان می‌گذرد شب چنین کی شوی آمادهٔ روز پسین؟ شب چو رسد، شمع شب‌افروز باش همنفس گریهٔ جانسوز باش روز و شبت گر همه یکسان شود بر تو شب و رو... »